درمان بیماری‌های خودایمنی
بیماری های خودایمنی
سیستم ایمنی بدن در پاسخ به محرک های ناشناخته شروع به مبارزه با آن ها می کند از موارد آن می توان به باکتری ها، ویروس ها، سموم و سلول های سرطانی اشاره کرد، که همگی حاوی مواد آنتی ژن هستند. سیستم ایمنی علیه این آنتی ژن ها آنتی بادی هایی تولید می کند که آن ها را قادر می سازد این مواد مضر را از بین ببرند.
در شرایط سالم، سیستم ایمنی بدن قادر است بین سلول های خارجی (پاتوژن) و سلول های خودی تفاوت قائل شود و به این طریق از بدن در مقابل عوامل خارجی دفاع کند. در بیماری های خودایمنی، سیستم ایمنی به جای مبارزه با عفونت ها، بخشی از بدن مانند مفاصل یا پوست را به عنوان عامل خارجی اشتباه می گیرد و پروتئین هایی به نام اتوآنتی بادی آزاد می کند که به سلول های سالم حمله می کنند و منجر به التهاب، آسیب سلولی یا اختلال عملکردی می شوند که در اکثر مواقع با تظاهرات بالینی همراه است. در موارد فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی، بدن به بافت های خودی حمله کرده و به آن ها آسیب می رساند. محققان دقیقاً نمی‌دانند چه چیزی باعث از کار افتادن یا فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی می‌شود.
علت ایجاد بیماری های خود ایمنی
یک نظریه این است که برخی از میکروارگانیسم ها (مانند باکتری ها و ویروس ها) یا داروها ممکن است باعث ایجاد تغییراتی شوند که سیستم ایمنی را سردرگم کند. این حالت ممکن است بیشتر در افرادی اتفاق بیفتد که دارای ژن های مستعد کننده به ابتلا به اختلالات خود ایمنی می باشند. ژنتیک، رژیم غذایی، ابتلا به بعضی عفونت ها و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی وبرخی فلزات سنگین، از عوامل تاثیر گذار در ابتلا به این بیماری ها هستند. “رژیم غذایی غربی” یکی دیگر از عوامل مستعد کننده برای ایجاد بیماری خودایمنی است. مطالعات نشان داده که خوردن غذاهای دارای قند بالا، پرچرب و فرآوری شده با ایجاد التهاب مرتبط است که این موضوع می تواند سبب تحریک پاسخ ایمنی شود. همچنین، برخی مطالعات نشان داده اند که قرار گرفتن در معرض برخی از فلزات، به ویژه فلزات سنگین، ممکن است در تحریک یا بدتر شدن بیماری خودایمنی نیز نقش داشته باشد. فلزات سنگین فلزاتی هستند که چگالی و سمیت بالایی دارند مانند جیوه، سرب، کادمیوم، آرسنیک یا آلومینیوم. این فلزات می توانند از طریق منابع مختلفی مانند غذا، آب، هوا، ترکیبات پر کردن دندان، ایمپلنت، واکسن یا لوازم آرایشی وارد بدن شوند.
فلزات سنگین می توانند با تداخل در عملکرد طبیعی سلولی، ایجاد استرس اکسیداتیو و التهاب، تغییر بیان ژن و اپی ژنتیک، برهم زدن تعادل هورمونی و انتقال عصبی، و اختلال در توانایی سیستم ایمنی برای تشخیص سلول خودی از غیر خودی، به بدن آسیب برسانند. این اثرات می تواند منجر به تولید اتوآنتی بادی ها می شود.
اپیدمیولوژی
با توجه به موارد گفته شده شیوع بیماری های خود ایمنی در طول سال های گذشته افزایش چشمگیری داشته است. بر اساس یک مطالعه در سال 2014، زنان در مقایسه با مردان در حدود 2 به 1 به بیماری های خودایمنی مبتلا شده که اغلب در سنین باروری (15 تا 44 سالگی) شروع می شود. برخی از بیماری های خودایمنی در گروه های قومی خاص شایع تر است. به عنوان مثال، لوپوس در افراد آفریقایی-آمریکایی و اسپانیایی تبار بیشتر از سفیدپوستان اتفاق می افتد. همچنین برخی از بیماری‌های خودایمنی، مانند مولتیپل اسکلروزیس و پسوریازیس، زمینه ژنتیکی داشته بدین معنا که این افراد استعداد ابتلا به یک بیماری خود ایمنی را از والدین خود به ارث می برند. یک اختلال خود ایمنی ممکن است منجر به تخریب بافت بدن، رشد غیر طبیعی یک اندام یا تغییرات در عملکرد اندام شود. حدود ۸۰ اختلال خودایمنی مختلف از خفیف تا ناتوان کننده، بسته به ارگان هدف و شدت درگیری، وجود دارد.
انواع بیماری های خود ایمنی
درمان بیماری های خود ایمنی
بیماری های خودایمنی به طور کلی داروی مشخصی نداشته و تمرکز بر روی درمان این بیماری ها به صورت علامت درمانی و کاهش فعالیت سیستم ایمنی می باشد. داروهای بیماری خود ایمنی به چهار دسته کلی طبقه بندی می شوند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، گلوکوکورتیکوئیدها و داروهای ضد روماتیسم (DMARDs)، داروهای خط اول در درمان بیماری های التهابی خود ایمنی می باشند. NSAID ها و گلوکوکورتیکوئیدها در کاهش درد و مهار التهاب موثر هستند. DMARD های رایج شامل متوترکسات، لفلونوماید، هیدروکسی کلروکین و سولفاسالازین بوده و نگران کننده ترین اثر نامطلوب همه DMARD های بیولوژیک افزایش ریسک خطر ابتلا به عفونت های شایع از جمله عفونت های باکتریایی، قارچی و ویروسی است. در حالیکه DMARD ها سبب کاهش آسیب به بافت و اندام ناشی از پاسخ های التهابی می شوند. اخیراً، داروهای بیولوژیک ضد TNF (مانند اینفلیکسیماب، آدالیموماب، اتانرسپت، گلیموماب و سرتولیزوماب) درمان بیماری‌های خودایمنی را به طور قابل توجهی بهبود بخشیده اند؛ با این گروهی از بیماران به این داروها پاسخ نمی دهند. علاوه بر این، داروهای بیولوژیک گران بوده و اغلب با عوارض جانبی همراه هستند. عوارض جانبی رایج همه داروهای ضد TNF (که در بیش از 10 درصد بیماران رخ می دهد) شامل سردرد، واکنش محل تزریق، بثورات پوستی و کم خونی می باشد. در سال های اخیر، چندین روش درمانی جدید برای بیماری های خودایمنی در حال توسعه و آزمایش هستند.
رویکرد های جدید درمان
یکی از رویکرد های موفق در درمان بیماری های خود ایمنی، استفاده از سلول های T تنظیمی (سلول های T reg ) می باشد. این دسته از سلول ها، می توانند فعالیت سایر سلول های ایمنی را که به بافت های بدن حمله می کنند، سرکوب نمایند. دانشمندان در تلاشند سلول‌های T reg را به نحوی مهندسی کنند تا بتوانند در برابر بیماری‌های خودایمنی مختلف مانند دیابت نوع 1، لوپوس، آرتریت روماتوئید و بیماری التهابی روده، اختصاصی تر و موثرتر عمل کنند. برخی از تکنیک های مورد استفاده شامل دستکاری سلول های T با گیرنده آنتی ژن کایمریک (CAR) بوده و عبارت از افزودن یک پروتئین گیرنده به سلول های T reg می باشد که می تواند سلول هدف را شناسایی کرده و به آن متصل شود. روش دیگر، ویرایش ژنوم با استفاده از سیستم CRISPR-Cas9 است، که شامل اصلاح DNA سلول های T reg می شود. هدف از تمامی این رویکردها بازگرداندن تعادل سیستم ایمنی و پیشگیری یا معکوس کردن آسیب های ناشی از بیماری های خودایمنی است.
پروژه بزرگ درمانی اسپادژن
از آنجایی که بسیاری از بیماری های خود ایمنی ریشه در ژنتیک بیمار دارند، بنابراین با اصلاح توالی های ژنی مرتبط با بیماری، می توان انواع بیماری های خود ایمنی را به صورت پایدار درمان کرد. تیم تحقیقاتی اسپادژن به همراه متخصصین بیوانفورماتیک، بیوفیزیک، هوش مصنوعی، فیزیک هسته ای و ژنتیک، در حال توسعه و ساخت دستگاهی است که با اسکن توالی ژنتیکی بیمار، می تواند ژنهای معیوب را شناسایی کند و سپس با استفاده از فرکانس های خاصی این توالی ها را اصلاح کرده و منجر به بهبود عملکرد سیستم ایمنی در سطح سلول شود.
